افزايش موج اسلام گرايي در مصر
حسین منصوری
پیرامون تاثیرات جهانی انقلاب اسلامی
پیروزی انقلاب اسلامی ملت ایران به رهبری امام خمینی(ره)، یکی از مهمترین تحولات جهانی و منطقه در قرن بیستم به حساب می آید. ماهیت ایدئولوژیک و هویت اسلامی انقلاب ایران باعث شد تا نظام برگرفته از آن دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی باشد که در ابعاد بین المللی، از دیگر انقلابها و نظامهای سیاسی جهان متمایز و تاثیرگذاری آن نیز بر دیگر ملل جهان بویژه مردم مسلمان منطقه از یک سو و نیز بر سیاستهای نظام سلطه جهانی از سوی دیگر، کاملاً چشمگیر باشد.
در خصوص تاثیرات جهانی انقلاب اسلامی در این نوشتار پیرامون تاثیرات انقلاب اسلامی بر مصر به بحث می پردازیم.
مصر از لحاظ تاریخ، فرهنگ، جغرافیا و سیاست در جهان عرب مرکزیتی خاص دارد. تحولات این کشور به همین لحاظ همه جهان عرب را متاثر می سازد.
ملک عبدالعزیز قبل از مرگ به فرزندش می گوید: «سلامتی اعراب در کل می‌تواند از روی سلامتی مصر تشخیص داده شود. اگر مصر مریض شود تمام جهان عرب مریض خواهد شد».
ایران و مصر قبل از انقلاب، هم در سطح دولتها و هم در سطح مردم و اندیشمندان دارای روابط طولانی و قدیمی بودند.
در قرن بیستم با توجه به نفوذ و سلطه انگلیس بر هر دو دولت حتی پیوند خانوادگی میان خاندان پادشاهی دو کشور ایجاد گردید.
فوزیه خواهر فاروق پادشاه مصر با محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران یک ازدواج سیاسی صورت دادند که زیاد هم دوام نداشت و به جدایی انجامید.
با این وجود کودتای 1952 افسران آزاد در مصر به رهبری جمال عبدالناصر و کودتای 28 مرداد 32 در ایران؛ که در مصر منجر به سرنگونی رژیم پادشاهی گردید و در ایران منجر به تثبیت رژیم پهلوی شد، روابط دو دولت را شدیداً تیره کرد به طوری که منجر به قطع روابط ایران و مصر گردید.
دولت مصر متهم به دست داشتن در حادثه 15 خرداد 42 در ایران شد و رژیم پهلوی نیز به خاطر نزدیکی شدید به اسرائیل مورد هجوم دستگاههای تبلیغاتی مصر قرار گرفت.
این شرایط تا زمان مرگ ناصر در سال 1969 ادامه داشت ولی روی کار آمدن انور سادات و گرایش فوق العاده او به آمریکا، روابط دو دولت را مجددا بهبود بخشید به طوری که شاه ایران اولین منزلگاه خود را بعد از فرار، کشور مصر قرار داد.
پیروزی انقلاب اسلامی در 1979 که همزمان با مذاکرات کمپ دیوید صورت گرفت و بویژه با امضای پیمان مذکور میان مصر و اسرائیل و خروج مصر از جرگه کشورهای عربی در حال جنگ با رژیم غاصب، شرایط به حدی تغییر کرد که منجر به قطع روابط دو دولت گردید.
امضای قرارداد کمپ دیوید، شناسایی اسرائیل و پذیرش پناهندگی محمدرضا پهلوی از طرف دولت مصر و استقبال از شاه در قاهره، خصومت بین تهران و قاهره را افزایش داد. از آن پس مصر تمامی اقدامات خود را به منظور مهار انقلاب اسلامی ایران به کار برد.
سرکوب گروههای اسلام گرایی متهم به حمایت از سوی جمهوری اسلامی ایران یکی از این اقدامات بود. دولت مصر ایران را به صدور انقلاب خود به جهان عرب متهم و از مخالفان عرب ایران حمایت کرد. هر چند مصر به دلیل عقد قرارداد کمپ دیوید و شناسایی اسرائیل در جهان عرب منزوی شده بود، اما احساس خطر اعراب نسبت به انقلاب اسلامی ایران و مواضع مصر در قبال سیاستهای جمهوری اسلامی ایران، بهترین زمینه را برای مصر در خروج از انزوا در بین اعراب فراهم کرد. حمایت مصر از عراق در جنگ با ایران نیز به این امر کمک فراوانی نمود.
پس از انقلاب اسلامی ایران، به دلیل تحرک دوباره گروههای اسلام‌گرا و مخالف حکومت مصر، دولت این کشور ایران را متهم به حمایت از این گروهها نموده و آنها را وابسته به ایران خواند و این مسئله خود موجب تشدید اختلافات دو کشور شد.
از آنجا که مهمترین وجه انقلاب اسلامی در تاکید بر نقش اسلام در ایجاد حکومت بود، این مسئله باعث شد که جنبشهای اسلامی برای برقراری حکومت اسلامی در کشورهای خود به تکاپو بیفتند. در مصر نیز که جنبشهای اسلامی از دیر باز فعالیت داشتند، تحت تاثیر انقلاب اسلامی ایران فعالیت نسبتاً گسترده‌ای آغاز کردند و انقلاب ایران را در تشکیل یک حکومت اسلامی مد نظر قرار دادند.
دولت مصر با آغاز دهه 80 با مخالفت جدی گروههای اسلام گرا مواجه شد. به علت حمایت‌های ایران از این جنبشها، دولت مصر جمهوری اسلامی را به حمایت از این گروهها و همچنین مداخله در امور داخلی کشور متهم کرد.
با موضعی که امام در مورد آزادی قدس و مبارزه با اسرائیل به عنوان یکی از مهم ترین و فوری‌ترین اهداف انقلاب اسلامی اتخاذ کردند، رویارویی انقلاب اسلامی با دولت مصر بسیار حاد و جدی گردید.
طبعاً آن دسته از مسلمانان و مبارزان مصری که از روند سازش سادات با اسرائیل ناخرسند بودند به سمت انقلاب اسلامی ایران جلب و جذب شدند. مهمترین نمود این جریان تشکیل گروههای عقیدتی و مبارز در درون ارتش مصر و ترور انورسادات توسط سروان خالد استامبولی در 4 اکتبر 1981 و قیام مسلمانان شهر اسیوت می باشد.